GBS disease in marathi-2025/गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम: एक दुर्मीळ न्यूरोलॉजिकल आजार – लक्षणे, कारणे, उपचार आणि माहिती

GBS disease in marathi/गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम (Guillain-Barré Syndrome, GBS) हा एक दुर्मीळ पण गंभीर प्रकारचा न्यूरोलॉजिकल आजार आहे. यामध्ये रुग्णाच्या शरीरातील रोगप्रतिकारक प्रणाली चुकीने स्वतःच्या पेरिफेरल नर्व्हस सिस्टीमवर हल्ला करते. यामुळे स्नायूंना संदेश पोहोचवण्याची क्षमता कमकुवत होते आणि रुग्णाला वेदना, स्नायूंमध्ये कमजोरी आणि हालचालींवर नियंत्रण गमावण्याचा त्रास होतो.guillain barre syndrome

GBS disease in marathi-2025/गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम: एक दुर्मीळ न्यूरोलॉजिकल आजार

या लेखामध्ये आपण GBS च्या लक्षणांपासून ते कारणे, निदान, उपचार, पुनर्वसन, आणि भविष्यातील परिणामांपर्यंत सर्व पैलूंवर सविस्तर चर्चा करू.guillain barre syndrome

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम म्हणजे काय?GBS disease in marathi-2025

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम हा ऑटोइम्यून डिसऑर्डर प्रकारातील आजार आहे. हा आजार पेरिफेरल नर्व्हस सिस्टीमवर परिणाम करतो, ज्यामुळे नर्व्ह सेल्समध्ये इन्फ्लेमेशन (दाह) होतो आणि नर्व्ह फंक्शनमध्ये बाधा येते. याचा परिणाम म्हणून स्नायूंमध्ये कमजोरी येते, जी गंभीर प्रकरणांमध्ये पूर्णत: लकवापर्यंत (paralysis) पोहोचू शकते.

GBS च्या लक्षणांचा आढावा

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोमच्या लक्षणांची सुरुवात सहसा पायांमध्ये कमजोरीने होते. ही कमजोरी हळूहळू वरच्या भागाकडे (उदा. हात, छाती, चेहरा) पसरते. लक्षणे साधारणतः पुढीलप्रमाणे असतात:

1. सुरुवातीची लक्षणे

• हात-पायांमध्ये मुंग्या येणे किंवा बधिरपणा.

• स्नायूंमध्ये वेदना किंवा अडथळा.

• चालताना किंवा उभे राहतानाचा तोल जाणे.

2. प्रगत लक्षणे

• स्नायूंची प्रगतीशील कमजोरी, जी शारीरिक हालचालींवर परिणाम करते.

• चेहऱ्याच्या स्नायूंवर परिणाम (उदा. बोलताना, चावताना अडचण).

• छातीच्या स्नायूंवर परिणाम झाल्यास श्वसन अडचणी निर्माण होऊ शकतात.

3. गंभीर लक्षणे

• हृदयाची गती अनियमित होणे.

• रक्तदाब कमी होणे किंवा वाढणे.

• पूर्ण लकवा (paralysis) होण्याचा धोका.

• चेहऱ्याचे किंवा डोळ्यांचे स्नायू काम करणे थांबवू शकतात.

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोमची कारणे GBS disease in marathi-2025

तंतोतंत कारण अद्याप स्पष्ट नाही. मात्र, गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम काही विशिष्ट कारणांमुळे होऊ शकतो. काही महत्त्वाची कारणे:

1. इन्फेक्शनमुळे होणारा परिणाम: GBS disease in marathi-2025

• Campylobacter jejuni हा जीवाणू संसर्ग.

• व्हायरल इन्फेक्शन्स (उदा. इन्फ्लुएंझा, कोरोना व्हायरस).

• HIV किंवा इतर संसर्गजन्य रोग.

2. ऑटोइम्यून प्रतिक्रिया: GBS disease in marathi-2025

• रोगप्रतिकारक प्रणाली चुकीने नर्व्हस सिस्टीमवर हल्ला करते.

• हे काही इन्फेक्शन किंवा लसीकरणामुळे होऊ शकते.

3. जेनेटिक घटक

• कुटुंबातील काही सदस्यांना असल्यास धोका वाढतो.

What is Dinga Dinga Virus ? 2024 :काय आहे डिंगा डिंगा आजार

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोमचे प्रकार: GBS disease in marathi-2025

GBS वेगवेगळ्या प्रकारांत विभागला जातो. त्यापैकी मुख्य प्रकार:

1. Acute Inflammatory Demyelinating Polyneuropathy (AIDP)

• सर्वसामान्य प्रकार.

• यामध्ये नर्व्हमधील मायलिन (मज्जातंतूंचे संरक्षक कवच) नष्ट होते.

2. Miller Fisher Syndrome (MFS)

• डोळ्यांशी संबंधित स्नायूंवर परिणाम होतो.

• MFS प्रामुख्याने युरोप आणि आशियामध्ये आढळतो.

3. Acute Motor Axonal Neuropathy (AMAN)

• यामध्ये स्नायूंवर अधिक प्रभाव पडतो.

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोमचे निदान

GBS चे निदान खालील पद्धतींनी केले जाते: GBS disease in marathi-2025

1. क्लिनिकल मूल्यांकन

• डॉक्टर रुग्णाच्या लक्षणांची आणि शारीरिक तपासणी करतात.

2. लघवी किंवा रक्त तपासणी

• संसर्ग किंवा ऑटोइम्यून विकारांसाठी चाचण्या.

3. लंबर पंक्चर (Lumbar Puncture)

• मज्जारज्जूमधील द्रव तपासला जातो.

4. Nerve Conduction Study (NCS)

• मज्जातंतूंच्या संदेश पाठवण्याच्या क्षमतेची तपासणी.

उपचार: GBS disease in marathi-2025

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोमचे त्वरित उपचार करणे आवश्यक आहे, अन्यथा गंभीर स्थिती उद्भवू शकते. उपचारांमध्ये पुढील गोष्टींचा समावेश होतो:

1. Intravenous Immunoglobulin (IVIG)

• रोगप्रतिकारक यंत्रणेला नियंत्रित करते.

2. प्लाझ्मा एक्सचेंज (Plasmapheresis)

• रक्तामधून हानिकारक अँटीबॉडीज काढून टाकणे.

3. श्वसनासाठी मदत

• रुग्णाला व्हेंटिलेटरची आवश्यकता लागू शकते.

4. फिजिकल थेरपी

• स्नायूंना ताकद मिळवण्यासाठी व्यायाम.

How the Elephant & Donkey came to represent Republicans(1870) & Democrats(1828)?/अमेरिकेचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी हत्ती आणि गाढव कसे आले?

पुनर्प्राप्ती (Recovery): GBS disease in marathi-2025

• बहुतेक रुग्ण ६ महिन्यांत ते १ वर्षात बरे होतात.

• काही प्रकरणांमध्ये दीर्घकालीन स्नायू कमजोरी किंवा थकवा राहू शकतो.

गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम दुर्मीळ असला तरीही त्याच्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष केल्यास गंभीर परिणाम होऊ शकतो. त्वरित निदान आणि योग्य उपचारामुळे रुग्ण पुन्हा सामान्य जीवन जगू शकतो. यासाठी लक्षणांबद्दल जागरूकता ठेवणे अत्यंत गरजेचे आहे.

मुख्यमंत्री युवा कार्य प्रशिक्षण योजना २०२४-२५