भारतात सेंट्रल ड्रग्स स्टँडर्ड कंट्रोल ऑर्गनायझेशनने (CDSCO) अलीकडेच केलेल्या तपासणीत 48 औषधं निकृष्ट दर्जाची (substandard) आढळली आहेत, तर एक औषध बनावट (spurious) असल्याचे आढळले. या औषधांमध्ये उच्च रक्तदाब, अॅसिडिटी, आणि हृदयविकारासाठी वापरल्या जाणाऱ्या औषधांचा समावेश आहे. काही प्रकरणांमध्ये औषध निर्मात्यांनी बनावट औषधांचा दावा केला, ज्यामध्ये उत्पादित औषधांची प्रताधिकारशून्यता नाही. उदाहरणार्थ, Pulmosil (Sildenafil) आणि Telma H (Telmisartan) हे औषधांचे बॅच निकृष्ट आढळले .
निकृष्ट आणि बनावट औषधांमधील फरक:
1. निकृष्ट औषधं (Substandard): ही औषधं उत्पादकांनी नियमांनुसार तयार केलेली असली तरी ती आवश्यक दर्जाच्या निकषांमध्ये बसत नाहीत. यामुळे त्यांची प्रभावीता कमी असते, परंतु ही मुद्दाम गैरवापर करून बनवलेली नसतात.
Table of Contents
2. बनावट औषधं (Spurious): ही औषधं मुद्दाम फसवून तयार केलेली असतात, ज्यामध्ये औषधाची ओळख, मूळ घटक, किंवा स्रोत चुकीचा दिला जातो. यामुळे ती पूर्णपणे असुरक्षित असतात आणि गंभीर धोका निर्माण करतात.
सरकारने अशा औषध निर्मात्यांवर कठोर कारवाई केली आहे आणि भविष्यात गुणवत्ता नियंत्रण बळकट करण्याचे पावले उचलली आहेत .
आपण घेत असलेली औषधं योग्य आणि सुरक्षित आहेत यासाठी काही महत्त्वाच्या खबरदाऱ्या घेणे गरजेचे आहे:
1. औषधाची पॅकेजिंग तपासा: औषध खरेदी करताना पॅकेजिंग योग्य आहे का हे पहा. जर पॅकेजिंग फाटलेले, जुने किंवा संशयास्पद वाटत असेल तर ते वापरू नका.
2. औषधांवरील तारीख तपासा: औषधाची समाप्ती तारीख (expiry date) आणि उत्पादन तारीख तपासा. समाप्ती तारीख उलटलेली औषधं घेणे टाळा.
3. औषधाचा स्त्रोत सुनिश्चित करा: औषधं नेहमी अधिकृत फार्मसीमधून खरेदी करा. ऑनलाइन खरेदी करताना फक्त विश्वसनीय आणि अधिकृत वेबसाइट्स वापरा.
4. डॉक्टरांचा सल्ला घ्या: स्वतःहून औषधं घेणे टाळा. कोणतेही औषध घेण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि त्यांच्याकडून लिहून घेतलेल्या औषधांची खात्री करा.
5. औषधाची गुणवत्ता प्रमाणपत्र (Quality Assurance): औषध निर्मात्याची माहिती आणि गुणवत्ता प्रमाणपत्र (सर्टिफिकेशन) तपासा. चांगल्या दर्जाची औषधं चांगल्या प्रतिष्ठित कंपन्यांकडून खरेदी करा.
6. औषधाच्या संभाव्य साइड इफेक्ट्सबद्दल माहिती घ्या: डॉक्टर किंवा फार्मासिस्टकडून औषधाच्या साइड इफेक्ट्सची माहिती घ्या. कोणत्याही असामान्य प्रतिक्रिया जाणवल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
7. औषधाच्या QR कोडचा वापर करा: काही औषधांवर QR कोड असतो, ज्याचा वापर करून तुम्ही त्याची गुणवत्ता आणि तपशीलांची पुष्टी करू शकता.
ही पद्धती अनुसरल्यास, तुम्ही निकृष्ट किंवा बनावट औषधांपासून सुरक्षित राहू शकता .
