E-Shram Card-2025/भारतातील कोट्यवधी असंघटित कामगार विविध प्रकारच्या सेवा देतात. हे कामगार म्हणजे बांधकाम मजूर, रस्त्यावरील फेरीवाले, घरगुती काम करणारे, रिक्षा चालक, शेती कामगार आणि अन्य अनेक. या सर्व श्रमिकांना कोणतीही ठोस सामाजिक सुरक्षा नव्हती. ही गरज ओळखून भारत सरकारने “ई-श्रम कार्ड योजना” सुरू केली.
E-Shram Card-2025
Table of Contents
ही योजना 2021 मध्ये सुरू झाली आणि 2025 मध्येही या योजनेच्या माध्यमातून लाखो कामगारांना सामाजिक संरक्षण दिलं जात आहे.
या लेखात आपण ई-श्रम कार्ड नोंदणी 2025 या योजनेची सविस्तर माहिती पाहणार आहोत.
१. ई-श्रम कार्ड म्हणजे काय?
ई-श्रम कार्ड ही एक राष्ट्रीय डेटाबेसवर आधारित ओळख आहे जी भारत सरकारच्या कामगार व रोजगार मंत्रालयाने असंघटित क्षेत्रातील कामगारांसाठी तयार केली आहे. या कार्डामध्ये कामगाराची वैयक्तिक, कौशल्य, व्यवसाय आणि बँक माहिती असते.E-Shram Card-2025
महत्त्वाचे घटक:
- UAN (Universal Account Number): प्रत्येक कामगाराला मिळणारा १२ अंकी युनिक नंबर.
- सरकारी योजनांचा समावेश: पीएम सुरक्षा विमा योजना, पीएम श्रम योगी मानधन योजना इ.
- मोफत नोंदणी: कोणतेही शुल्क लागत नाही.
२. पात्रता व अटी
ई-श्रम कार्डसाठी पात्र होण्यासाठी खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:E-Shram Card-2025
| पात्रता घटक | तपशील |
| वय | किमान १६ वर्षे, कमाल ५९ वर्षे |
| व्यवसाय | असंघटित क्षेत्रातील कामगार |
| सदस्यता | EPFO / ESIC / NPS सदस्य नसावा |
| नागरिकत्व | भारतीय नागरिक असावा |
| आधार कार्ड | मोबाईलशी लिंक असलेले आवश्यक |
३. कोण कोण या योजनेस पात्र आहे?
ई-श्रम कार्डसाठी पात्र कामगारांचे काही उदाहरणे:E-Shram Card-2025
| कामगार प्रकार | उदाहरणे |
| बांधकाम कामगार | मिस्त्री, प्लंबर, वेल्डर |
| घरगुती कामगार | मोलकरीण, केअर टेकर |
| शेती कामगार | शेतमजूर, गवत कापणारे |
| वाहतूक कामगार | रिक्षा चालक, मालवाहू वाहन चालक |
| छोटे विक्रेते | फेरीवाले, फळविक्रेते |
| इतर | वॉचमन, शू-शाईन, सफाई कामगार |
४. आवश्यक कागदपत्रे
ई-श्रम नोंदणीसाठी काही मूलभूत कागदपत्रे आवश्यक आहेत:E-Shram Card-2025
| कागदपत्र | तपशील |
| आधार कार्ड | मोबाईलशी लिंक असलेले आवश्यक |
| बँक खाते | IFSC कोडसह तपशील |
| फोटो | पासपोर्ट साईज रंगीत |
| पत्त्याचा पुरावा | राशन कार्ड, लाईट बिल, निवडणूक ओळखपत्र |
टीप: नोंदणी करताना आधार OTP मिळणे आवश्यक आहे.E-Shram Card-2025
५. नोंदणी प्रक्रिया – टप्प्याटप्प्याने मार्गदर्शन
A) स्वतः ऑनलाईन नोंदणी:
- https://eshram.gov.in या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या.
- “Self Registration” किंवा “Register on eShram” वर क्लिक करा.
- आधारशी लिंक असलेला मोबाईल नंबर, कॅप्चा कोड टाका आणि “Send OTP” वर क्लिक करा.
- आलेला OTP टाका आणि आधार क्रमांक भरा.
- खालील माहिती भरावी:E-Shram Card-2025
- वैयक्तिक माहिती (नाव, जन्मतारीख, लिंग इ.)
- पत्ता व संपर्क माहिती
- शिक्षण व कौशल्य माहिती
- व्यवसाय व रोजगार तपशील
- बँक खाते तपशील
- वैयक्तिक माहिती (नाव, जन्मतारीख, लिंग इ.)
- सर्व माहिती तपासून ‘Submit’ करा.
- युनिक युआएन (UAN) नंबर मिळतो.
- ई-श्रम कार्ड PDF फॉरमॅटमध्ये डाउनलोड करता येते.
B) CSC केंद्रावरून नोंदणी:
- जवळच्या CSC (Common Service Center) वर जा.
- आधार कार्ड व वरील कागदपत्रे घेऊन जा.
- CSC प्रतिनिधी आपली माहिती भरून देतो.
- नोंदणी पूर्ण झाल्यावर UAN व ई-श्रम कार्ड मिळते.
६. ई-श्रम कार्डचे फायदे
| लाभ | माहिती |
| अपघाती विमा | मृत्यू किंवा अपंगत्वासाठी ₹२ लाख |
| पेन्शन योजना | ६० वर्षांनंतर ₹३,००० मासिक पेन्शन (PM-SYM योजनेअंतर्गत) |
| सरकारी योजनांचा लाभ | अन्न सुरक्षा, आरोग्य योजना, कामगार कल्याण योजना |
| आपत्तीच्या वेळी मदत | कोरोनासारख्या महामारीत थेट बँक खात्यात निधी हस्तांतरण |
| ओळखपत्र म्हणून वापर | सरकारी लाभ मिळवताना ओळख म्हणून उपयोग करता येतो |
७. ई-श्रम कार्ड आणि इतर योजना
ई-श्रम कार्ड नोंदणी केल्यानंतर खालील योजनांसाठी प्राधान्याने पात्रता मिळते:E-Shram Card-2025
| योजना नाव | लाभ |
| पीएम सुरक्षा विमा योजना | अपघाती विमा संरक्षण |
| पीएम श्रम योगी मानधन योजना | वृद्धापकाळातील मासिक पेन्शन |
| प्रधानमंत्री आवास योजना | घरे मिळण्यासाठी पात्रता |
| आयुष्मान भारत | आरोग्य विमा कवच ₹५ लाख पर्यंत |
| कामगार कल्याण निधी | शैक्षणिक व आर्थिक सहाय्य |
८. सामान्य चुका व टाळावयाच्या गोष्टी
| चूक | टाळण्याचे उपाय |
| आधार मोबाईलशी लिंक नाही | आधी आधार अपडेट करून घ्या |
| चुकीची बँक माहिती | IFSC कोड व खाते नंबर व्यवस्थित तपासा |
| माहिती अर्धवट टाकणे | सर्व तपशील पूर्ण व अचूक भरा |
| CSC प्रतिनिधीने पैसे मागणे | नोंदणी मोफत आहे; पैसे देऊ नका |
९. तांत्रिक अडचणी आणि सहाय्यता
| सेवा | तपशील |
| हेल्पलाईन क्रमांक | 14434 / 18008896811 |
| वेळ | सकाळी ८ ते रात्री ८ |
| इमेल | eshramcare-mole@gov.in |
| वेबसाईट | https://eshram.gov.in |
१०. नोंदणी झाल्यावर काय?
नोंदणी पूर्ण झाल्यावर:E-Shram Card-2025
- तुमचा UAN नंबर जनरेट होतो.
- तुम्हाला ई-श्रम कार्ड PDF स्वरूपात मिळते.
- हे कार्ड भविष्यातील सरकारी लाभांसाठी डिजिटल किंवा प्रिंट स्वरूपात वापरू शकता.
११. 2025 मधील महत्त्वाचे बदल
2025 मध्ये काही सुधारणा करण्यात आल्या आहेत:
- राज्यनिहाय कामगार नोंदणीचा वेग वाढवण्यात आला.
- मोबाईल अ‍ॅपद्वारे नोंदणीची सुविधा सुरू.
- कामगारांना त्यांच्या कौशल्यानुसार प्रशिक्षण आणि रोजगार संधी मिळणार.
ई-श्रम कार्ड योजना ही भारतातील असंघटित कामगारांसाठी सामाजिक सुरक्षा आणि भविष्याची हमी देणारी महत्त्वाची योजना आहे. 2025 मध्ये या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी प्रत्येक पात्र कामगाराने त्वरित नोंदणी करणे आवश्यक आहे.E-Shram Card-2025
१२. महत्त्वाच्या लिंक:
| सेवा | लिंक |
| ई-श्रम पोर्टल | https://eshram.gov.in |
| हेल्पलाईन ईमेल | eshramcare-mole@gov.in |
| राज्यनिहाय CSC यादी | https://locator.csccloud.in |
“तुमचे भविष्य सुरक्षित करा – आजच ई-श्रम कार्ड नोंदणी करा!”
