Jivant Satbara Mohim (7/12) -2025/महाराष्ट्र सरकारने राज्यातील जमिनींच्या मालकी व्यवस्थापनात पारदर्शकता आणण्यासाठी आणि वारसांना त्यांचा हक्क मिळवून देण्यासाठी “जिवंत ७/१२ मोहीम” सुरू केली आहे. या मोहिमेअंतर्गत मृत खातेदारांच्या नोंदी दुरुस्त करून त्यांच्या वारसांची नावे ७/१२ उताऱ्यावर नोंदवण्याची प्रक्रिया राबवली जाणार आहे.
Jivant Satbara Mohim (7/12) -2025
Table of Contents
ही मोहीम १ एप्रिल २०२५ पासून राज्यभर लागू होणार असून, सध्या बुलढाणा जिल्ह्यात याची चाचणी घेतली जात आहे. मोहिमेच्या यशस्वी अंमलबजावणीनंतर राज्यातील शेतकऱ्यांच्या जमिनींसंदर्भातील अनेक समस्या सुटणार आहेत.Jivant Satbara Mohim (7/12) -2025
मोहिमेचे महत्त्व
७/१२ उतारा म्हणजे काय?
७/१२ उतारा हा महाराष्ट्रातील जमिनीचा अधिकृत दस्तऐवज आहे. तो महसूल विभागाद्वारे दिला जातो आणि जमिनीच्या मालकी, क्षेत्रफळ, पिके, कर्जे, हमी, आणि इतर नोंदी याबाबत महत्त्वाची माहिती देतो.
वारसांना अडचणी का येतात?
मृत व्यक्तीच्या नावे जर ७/१२ उतारा राहिला, तर वारसांना खालील अडचणी येतात –
1. वारसहक्क सिद्ध करण्यासाठी अनेक फेऱ्या माराव्या लागतात.
2. वारसांच्या नावाने नोंद नसल्याने शेतीविषयक योजना व अनुदान मिळत नाही.
3. जमीन खरेदी-विक्री किंवा कर्ज मिळवताना अडचणी येतात.
जिवंत ७/१२ मोहिमेची गरज का भासली?
• राज्यातील लाखो जमिनींच्या नोंदी जुन्या व अपडेट नसल्यामुळे वारसांना त्यांच्या हक्कासाठी मोठा संघर्ष करावा लागतो.
• सरकारी योजनांचा लाभ घेण्यासाठी ७/१२ उतारा अद्ययावत असणे गरजेचे आहे.
• जमिनीच्या मालकीबाबत वाद निर्माण होऊ नयेत म्हणून ही मोहीम महत्त्वाची आहे.
मोहिमेची अंमलबजावणी प्रक्रिया
ही मोहीम तीन टप्प्यांत पार पडेल:Jivant Satbara Mohim (7/12) -2025
| तारीख | क्रियाकलाप | जबाबदार अधिकारी |
| १ ते ५ एप्रिल | गावात चावडी वाचन करून मृत खातेदारांची यादी तयार करणे | तलाठी |
| ६ ते २० एप्रिल | वारसांनी आवश्यक कागदपत्रे जमा करणे | तलाठी |
| २१ एप्रिल ते १० मे | ई-फेरफार प्रणालीद्वारे वारसांची नोंद करणे | तलाठी, तहसीलदार |
| तपशील तपासणी आणि अंतिम मंजुरी | जिल्हाधिकारी |
जरूर लागणारी कागदपत्रे
वारसांनी नोंदणीसाठी तलाठ्याकडे खालील कागदपत्रे सादर करावी:
1. मृत्यू प्रमाणपत्र – मृत व्यक्तीचा अधिकृत मृत्यू दाखला.
2. वारस प्रमाणपत्र – वारस कोण आहेत हे सिद्ध करणारा पुरावा.
3. रहिवासी प्रमाणपत्र – वारस ज्या गावात राहतात, त्याचा दाखला.
4. आधार कार्ड आणि पॅन कार्ड – ओळखपत्र म्हणून.
5. शपथपत्र – अन्य वारसांमध्ये कोणताही वाद नाही याचा लेखी पुरावा.
या मोहिमेचे प्रमुख लाभ
| लाभ | स्पष्टीकरण |
| वारसांना थेट मालकी हक्क मिळणार | कोणत्याही अतिरिक्त प्रक्रियेशिवाय वारसांची नावे नोंदली जातील. |
| संपत्तीवर वाद कमी होतील | वारसांची अधिकृत नोंद झाल्याने कुटुंबीयांमध्ये वाद निर्माण होणार नाहीत. |
| शासकीय योजनांचा लाभ मिळणार | नोंद झालेल्या वारसांना शेतकरी सन्मान निधी, पीक विमा, अनुदाने सहज मिळतील. |
| कर्ज व आर्थिक व्यवहार सुलभ होतील | ७/१२ उताऱ्यावर नोंद असल्यास शेतकऱ्यांना शेतीसाठी कर्ज मिळणे सोपे होईल. |
शंका आणि त्यांच्या सोप्या उत्तरांची यादी
1. माझ्या वडिलांचे नाव ७/१२ वर आहे, पण त्यांचा मृत्यू खूप वर्षांपूर्वी झाला, तरीही नाव का नाही बदलले?
– कारण वारसांनी फेरफार अर्ज दिला नसेल किंवा यंत्रणेकडून प्रक्रिया पूर्ण झाली नसेल.
2. मला माझ्या जमिनीचा ७/१२ उतारा सुधारायचा आहे, पण माझे इतर भावंड यास विरोध करत आहेत, काय करावे?
– तुम्ही तहसीलदार कार्यालयात जाऊन कायदेशीर प्रक्रिया सुरू करू शकता.
3. जर माझ्या वडिलांनी कोणत्याही एका वारसाच्या नावानेच जमीन लिहून ठेवली असेल, तर इतरांना हक्क मिळेल का?
– जर योग्य कागदपत्रे आणि पुरावे नसतील, तर इतर वारसांना जमीन मिळणार नाही.
4. माझ्या आजोबांच्या नावे अजूनही जमीन आहे, पण त्यांचा मृत्यू ३० वर्षांपूर्वी झाला, आता काय करता येईल?
– तुम्ही जिवंत ७/१२ मोहिमेअंतर्गत अर्ज करू शकता आणि नोंद दुरुस्त करू शकता.
“जिवंत ७/१२ मोहीम” ही महाराष्ट्र सरकारची अत्यंत महत्त्वाची आणि दूरदृष्टीने आखलेली योजना आहे. वारसांना त्यांचा कायदेशीर हक्क सहज मिळावा, महसूल नोंदी अद्ययावत राहाव्यात आणि शेतीच्या सर्व आर्थिक व्यवहारांमध्ये सुलभता यावी, हा या मोहिमेचा उद्देश आहे.Jivant Satbara Mohim (7/12) -2025
सर्व शेतकऱ्यांनी आणि त्यांच्या वारसांनी या मोहिमेत सहभागी होऊन त्यांच्या जमिनीची नोंदणी त्वरित करून घ्यावी. त्यामुळे भविष्यातील कोणत्याही समस्यांपासून बचाव करता येईल आणि जमिनीचा पूर्ण लाभ घेता येईल.Jivant Satbara Mohim (7/12) -2025
आमच्या चुलतयाला वारुण १०वरष झालं शेती चे वाटणं पत्रकं ताबा सर्व कोर्टात कामे पेपर आहे परंतु ७/१२वर सर्व क्षेत्रात चुलत यांचे नाव कमी करत नाहीत.
वर्ग दोन जमिनीचे सातबारा नाव लागले जातात का
होय, परंतु काही अटींसह.
खालील गोष्टींची पूर्तता झाली असेल तर नाव लागू शकते:
1. शेती प्रत्यक्ष करत असल्याचा पुरावा – उदाहरणार्थ 7/12 वर “स्वतः कसतो” असे नोंदलेले.
2. काही वर्षांपासून सतत कसत असल्याचा दाखला – उत्पन्न दाखले, पिक नोंद, वीज बिल, पाणीपट्टी इत्यादी.
3. ग्रामपंचायत/सरपंच यांचे प्रमाणपत्र – की अमुक व्यक्तीने ही जमीन शेतीसाठी वापरली आहे.
4. मालकाचा मृत्यू झाला असेल तर वारस हक्काचे पुरावे.
5. ग्रामस्तरीय समिती किंवा मंडल अधिकाऱ्यांची शिफारस.
Pingback: Jivant 7/12 Mohim/जिवंत 7/12 मोहीम - टप्पा 2: शेतकऱ्यांच्या हक्कांचे नवे पर्व - सरकारीGR.in
मला जिवंत ७/१२ मोहिमेत भाग घ्यायचा आहे .
त्यासाठी काय करावे. तलाठी कार्यालयात कोणता अर्ज द्यायचा त्याचा नमुना काय आहे.
https://gr.maharashtra.gov.in/Site/Upload/Government%20Resolutions/Marathi/202503191233055719.pdf वरील gr मध्ये सर्व माहिती सविस्तर दिलेली आहे.