Lek Ladki Yojana 2025-26/भारतीय समाजात मुलींच्या जन्मावरून अजूनही भेदभाव दिसून येतो. अशा पार्श्वभूमीवर महाराष्ट्र शासनाने एक सशक्त आणि दूरदर्शी पाऊल उचलले आहे – “लेक लाडकी योजना”. ही योजना दिनांक 1 एप्रिल 2023 पासून संपूर्ण महाराष्ट्रात लागू करण्यात आली असून तिचा मुख्य उद्देश मुलींच्या जन्मानंतर त्यांच्या सशक्तीकरणासाठी आर्थिक व सामाजिक आधार देणे हा आहे.
Lek Ladki Yojana 2025-26
शासन निर्णय 2025
Table of Contents
१. योजनेचा उद्देश
लेक लाडकी योजना म्हणजे केवळ एक सरकारी योजना नाही, तर ती एक सामाजिक चळवळ आहे जी मुलींच्या हक्कांना बळकट करण्यासाठी राबवली जाते. या योजनेद्वारे:Lek Ladki Yojana 2025-26
- मुलींच्या जन्माचे स्वागत होईल.
- समाजात सकारात्मक संदेश पोहोचेल.
- मुलींच्या शिक्षण, आरोग्य आणि विकासासाठी आर्थिक मदत मिळेल.
- लैंगिक समानतेस प्रोत्साहन दिले जाईल.
२. योजनेची रचना
| घटक | माहिती |
| योजनेचे नाव | लेक लाडकी योजना |
| अंमलबजावणी दिनांक | 1 एप्रिल 2023 |
| अंमलबजावणी करणारी यंत्रणा | एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना, नवी मुंबई |
| मुख्य उद्देश | मुलींच्या जन्मानंतर त्यांचे सक्षमीकरण |
| फायदे | आर्थिक मदत, सामाजिक सुरक्षा, प्रसार व जनजागृती |
| आर्थिक वर्ष 2025-26 साठी निधी | ₹30 लाख (फक्त प्रसारासाठी) |
शासन निर्णय 2023 .
३. लाभार्थी पात्रता
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही आवश्यक पात्रता निकष खालीलप्रमाणे आहेत:Lek Ladki Yojana 2025-26
- लाभार्थी महाराष्ट्र राज्यातील रहिवासी असावा.
- लाभार्थी कुटुंबातील पहिली किंवा दुसरी मुलगी असावी.
- कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न शासन निश्चित मर्यादेपेक्षा कमी असावे.
- बालिकेचा जन्म अधिकृत रजिस्ट्रेशनसह नोंदलेला असावा.
- पालकांनी मुलीच्या शिक्षणासाठी प्रतिज्ञापत्र सादर केले पाहिजे.
४. लाभाची रचना
या योजनेत मुलीच्या वयाच्या टप्प्यानुसार आर्थिक मदतीचा लाभ दिला जातो. पुढीलप्रमाणे रचना असू शकते (उदाहरणार्थ; अद्याप योजनेची सविस्तर लाभ रचना अधिकृतपणे प्रकाशित झालेली नाही):Lek Ladki Yojana 2025-26
| वयाचा टप्पा | लाभ रक्कम | अटी |
| जन्मावेळी | ₹5,000 | जन्म नोंदणी आवश्यक |
| 6 वर्षांवर | ₹10,000 | शाळेतील नाव नोंदणी |
| 12 वी पास केल्यावर | ₹25,000 | शिक्षण पुरावे आवश्यक |
(टीप: सदर रक्कम दर्शनी स्वरूपात आहे. शासनाच्या अधिसूचनेनुसार बदल होऊ शकतो.)
५. अर्ज प्रक्रिया
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील टप्प्यांनुसार अर्ज करता येतो:
टप्पा 1: प्राथमिक तयारी
- जन्म प्रमाणपत्राची प्रत
- पालकांचे आधार कार्ड
- उत्पन्नाचा दाखला
- रहिवासी प्रमाणपत्र
- कन्येच्या बँक खात्याचे तपशील
टप्पा 2: अर्ज भरने
- जवळच्या अंगणवाडी केंद्रात किंवा ICDS कार्यालयात भेट द्या.
- दिलेल्या नमुन्यात अर्ज भरा.
- सर्व कागदपत्रे जोडून सबमिट करा.
टप्पा 3: पात्रता तपासणी व लाभ वितरण
- अर्जाची प्राथमिक छाननी
- आवश्यक असल्यास अधिक दस्तऐवजांची मागणी
- पात्र ठरल्यास लाभाची रक्कम थेट कन्येच्या बँक खात्यात जमा केली जाते.
६. आर्थिक तरतूद
अ. पूर्वीचा निधी
| आर्थिक वर्ष | निधी वितरित | खर्चाचा उद्देश |
| 2024-25 | ₹3.5 कोटी | योजना अंमलबजावणी |
| 2025-26 | ₹30 लाख | जाहिरात व प्रसारकार्य |
ब. लेखाशिर्ष तपशील
- मागणी क्र. एक्स-1
- लेखाशिर्ष: 2235 – सामाजिक सुरक्षा व कल्याण
→ समाजकल्याण
→ महिला कल्याण
→ मुलींच्या सर्वांगीण विकासासाठी योजना
→ लेक लाडकी योजना
→ उपशिर्ष: जाहिरात व प्रसार
७. अंमलबजावणी यंत्रणा
जबाबदारी
- योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी करण्याची जबाबदारी:
आयुक्त, एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना, नवी मुंबई
मार्गदर्शक तत्वे
- शासनाच्या वित्तीय नियमांचे पालन अनिवार्य
- प्रसारासाठी केवळ अनुमोदित माध्यमांचा वापर
- योजना संपूर्ण पारदर्शक पद्धतीने राबवणे
८. प्रचार व प्रसिद्धी
- योजना प्रभावीपणे समाजात पोहोचावी यासाठी विविध माध्यमांचा वापर केला जातो:Lek Ladki Yojana 2025-26
- टीव्ही, रेडिओ जाहिराती
- सोशल मीडिया अभियान
- पोस्टर, बॅनर, पँफ्लेट वितरण
- शालेय स्तरावर जनजागृती कार्यक्रम
- टीव्ही, रेडिओ जाहिराती
- जनसंपर्क महासंचालनालयाच्या माध्यमातून प्रचार धोरण आखले जाते.
९. फायदे व परिणाम
Lek Ladki Yojana 2025-26
| घटक | अपेक्षित परिणाम |
| आर्थिक मदत | कन्येच्या शिक्षण व संगोपनात मदत |
| सामाजिक बदल | स्त्रीभ्रूण हत्या रोखणे, मुलींचे स्वागत वाढवणे |
| महिला सशक्तीकरण | मुलींच्या शिक्षणासाठी आधार |
| जागरूकता | समाजात लैंगिक समानतेबाबत जागृती |
१०. योजनेतील वैशिष्ट्ये
- थेट लाभ हस्तांतरण प्रणाली (DBT)
- पारदर्शक अर्ज प्रक्रिया
- शासन संकेतस्थळावर GR उपलब्ध
- आराखड्याचे स्पष्ट वित्तीय नियोजन
- केंद्र आणि राज्य यंत्रणांमधील समन्वय
११. आव्हाने व उपाय
| आव्हान | उपाय |
| ग्रामीण भागात माहितीचा अभाव | स्थानिक कार्यकर्त्यांच्या माध्यमातून जनजागृती |
| दस्तऐवजांची अडचण | ग्रामसेवक आणि अंगणवाडी सेविकांची मदत |
| निधी वितरणात विलंब | निगराणी यंत्रणा अधिक सक्षम करणे |
| ऑनलाइन प्रक्रिया सुलभ नसणे | मोबाईल अ‍ॅप किंवा हेल्पलाइन सुरू करणे |
१२. योजनासंदर्भातील शासन निर्णय
- वित्त विभागाची अनौपचारिक सहमती:Lek Ladki Yojana 2025-26
संदर्भ क्र. 169/व्यय-6, दिनांक 30.05.2025 - अधिकृत GR आणि योजना माहिती उपलब्ध:Lek Ladki Yojana 2025-26
www.maharashtra.gov.in
१३. योजनेंतर्गत भविष्यातील योजना
- डिजिटल रजिस्ट्रेशनची सुविधा
- जिल्हास्तरावर विशेष “लेक लाडकी” मेळावे
- शाळांमध्ये विशेष शिष्यवृत्ती योजना
- अंगणवाडी केंद्रांमार्फत कन्या गौरव दिन
“लेक लाडकी योजना” ही केवळ आर्थिक लाभ देणारी योजना नाही, तर ती समाजाला जागवणारी, स्त्रीभ्रूण हत्येला रोखणारी आणि स्त्री सशक्तीकरणाचा पाया घालणारी क्रांती आहे. मुलगी ही ओझं नसून भविष्य आहे, हा संदेश हृदयात झिरपवण्याची ही संधी आहे.Lek Ladki Yojana 2025-26
“लेक लाडकी योजना” – चला तर मग, आपल्या घरातील ‘लेक’ला ‘लाडकी’ बनवूया!
