Mofat Ganvesh Yojana 2025-26
Mofat Ganvesh Yojana 2025-26

Mofat Ganvesh Yojana 2025-26/मोफत गणवेश, बूट व पायमोजे योजना:गरजू विद्यार्थ्यांसाठी


Mofat Ganvesh Yojana 2025-26/भारतामध्ये शिक्षणाचा सार्वत्रिक आणि समावेशी विकास हे ध्येय गाठण्यासाठी विविध योजना राबवल्या जातात. महाराष्ट्र शासनानेही या दिशेने महत्त्वाचे पावले उचलली आहेत. “मोफत गणवेश, बूट व पायमोजे योजना” ही अशाच उपयुक्त योजनांपैकी एक आहे, जी मुख्यतः इयत्ता 1 ते 8 पर्यंतच्या गरजू विद्यार्थ्यांसाठी राबवली जाते. सन 2025-26 साठी ही योजना समग्र शिक्षण अभियानाअंतर्गत अधिक व्यापक स्वरूपात राबवण्यात येणार आहे. या लेखात आपण या योजनेचा सखोल आढावा घेणार आहोत.


Mofat Ganvesh Yojana 2025-26

1. योजनेचा इतिहास आणि पार्श्वभूमी

भारतातील ग्रामीण व मागास भागात शिक्षणाचे प्रमाण वाढवणे हे शासनाचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. परंतु अनेक वेळा आर्थिक अडचणी, कौटुंबिक परिस्थिती, अनुपलब्ध साधनसामग्री इत्यादी कारणांमुळे विद्यार्थी शाळेत येण्यास टाळाटाळ करतात. अशा परिस्थितीत, विद्यार्थ्यांना आवश्यक साहित्य मोफत पुरवून त्यांना शिक्षणाकडे वळवण्याचे काम शासन करते.Mofat Ganvesh Yojana 2025-26

योजनेची सुरुवात:

  • सर्वप्रथम 2004-05 साली प्राथमिक शाळांमध्ये गणवेश वाटपाची संकल्पना मांडली गेली.
  • नंतर 2010 पासून बूट आणि पायमोजे यांचा समावेश करण्यात आला.
  • 2025-26 मध्ये योजनेला नवीन गती आणि व्यापकता देण्यात आली आहे.

2. योजनेचा उद्देश

उद्देश क्रमांकतपशील
1गरजू विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक साहित्य (गणवेश, बूट, पायमोजे) मोफत देणे
2मुलांचे आत्मभान आणि आत्मविश्वास वाढवणे
3शाळेतील उपस्थिती वाढवणे
4शिक्षणात भेदभाव कमी करणे
5समग्र शिक्षण योजनेचे प्रभावी अंमलबजावणी करणे

3. योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये

घटकतपशील
योजना प्रकारपूरक योजना (समग्र शिक्षणाअंतर्गत)
लागू क्षेत्रसंपूर्ण महाराष्ट्र
लाभार्थीइयत्ता 1 ते 8 मधील शासकीय/अनुदानित शाळांतील विद्यार्थी
वितरित साहित्य2 गणवेश संच, 1 जोडी बूट, 2 जोडी पायमोजे
वितरण माध्यमशाळा व्यवस्थापन समितीमार्फत
आर्थिक स्रोतराज्य शासन निधी (₹87 कोटी मंजूर)

4. पात्रता निकष

निकषतपशील
शाळा प्रकारसरकारी, जिल्हा परिषद, नगरपालिका, नगरपरिषद, अनुदानित शाळा
इयत्ता1 ते 8 पर्यंत
उत्पन्न मर्यादाकाही भागांत लागू – स्थानिक प्राधिकरण प्रमाणे
सामाजिक घटकअनुसूचित जाती-जमाती, इतर मागासवर्गीय, EWS

5. योजनेचा निधी आणि वितरण प्रक्रिया

2025-26 साठी मंजूर निधी:

  • एकूण मंजूर रक्कम: ₹87 कोटी
  • निधी जमा करणारी यंत्रणा: Single Nodal Agency (SNA) – महाराष्ट्र प्राथमिक शिक्षण परिषद, मुंबई

वितरण प्रक्रिया:

टप्पाक्रिया
टप्पा 1शासनाकडून निधी मंजूर व SNA खात्यावर वर्ग
टप्पा 2जिल्हा परिषद, शिक्षणाधिकारी, शाळांना आदेश
टप्पा 3शाळा व्यवस्थापन समिती खरेदी प्रक्रिया पार पाडते
टप्पा 4विद्यार्थ्यांची यादी तयार करून वितरण केले जाते
टप्पा 5वितरण नोंद ऑनलाईन प्रणालीत अद्ययावत केली जाते

6. लाभार्थ्यांना मिळणारे साहित्य

साहित्यतपशील
गणवेश2 संच – शर्ट, पँट (मुले) / फ्रॉक, सलवार-कुर्ता (मुली)
बूट1 जोडी काळ्या रंगाचे शालेय बूट
पायमोजे2 जोडी शालेय पायमोजे

7. योजना राबविण्याचे फायदे

1. सामाजिक समता:

गणवेशामुळे वर्गात सर्व विद्यार्थी समान भासतात, त्यामुळे सामाजिक भेदभाव कमी होतो.Mofat Ganvesh Yojana 2025-26

2. हजेरीत वाढ:

जे विद्यार्थी आर्थिक अडचणीमुळे शाळेत येत नसतात, त्यांची हजेरी वाढते.Mofat Ganvesh Yojana 2025-26

3. आत्मविश्वासात वृद्धी:

स्वच्छ आणि नीटनेटका पोशाख असल्याने विद्यार्थी आत्मविश्वासाने शाळेत सहभागी होतो.Mofat Ganvesh Yojana 2025-26

4. शाळा गळती कमी होते:

शाळा सोडणाऱ्यांचे प्रमाण हळूहळू कमी होते.Mofat Ganvesh Yojana 2025-26


8. योजनेची अंमलबजावणी यंत्रणा

पातळीजबाबदार यंत्रणा
राज्यस्तरशालेय शिक्षण व क्रीडा विभाग, महाराष्ट्र शासन
जिल्हास्तरशिक्षणाधिकारी (प्राथमिक), ZP
तालुकास्तरगटशिक्षणाधिकारी
शाळास्तरमुख्याध्यापक, शाळा व्यवस्थापन समिती (SMC)

9. योजना राबवताना येणाऱ्या अडचणी

अडचणपरिणाम
वितरणातील उशीरविद्यार्थ्यांना वेळेवर साहित्य मिळत नाही
निकृष्ट दर्जाचा मालविद्यार्थ्यांच्या उपयोगासाठी अयोग्य ठरतो
लाभार्थी यादीतील चुकगरजू विद्यार्थी वंचित राहतात
निधी खर्चाचे योग्य लेखाजोखा नसणेआर्थिक शिस्तीवर प्रश्न

10. सुधारणा आणि शिफारसी

  1. QR कोड युक्त वितरण सिस्टीम विकसित करणे.
  2. स्थानीक विक्रेत्यांऐवजी राज्यस्तरीय टेंडर प्रणाली राबवणे.
  3. पालकांसाठी तक्रार निवारण केंद्रे उभारणे.
  4. प्रत्येक शाळेने वितरण अहवाल ऑनलाईन दाखल करणे बंधनकारक करणे.

11. योजना लाभासाठी पालकांनी काय करावे?

कृतीस्पष्टीकरण
शाळेशी संपर्कनावनोंदणीसाठी विद्यार्थ्याची माहिती द्यावी
माहिती पडताळणीलाभार्थी यादी तपासावी
वितरणाच्या वेळी हजेरीविद्यार्थ्यांची उपस्थिती अनिवार्य
तक्रारी असल्यासशाळेच्या मुख्याध्यापक/शिक्षणाधिकारी यांच्याशी संपर्क साधावा

मोफत गणवेश, बूट व पायमोजे योजना ही गरजू विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणाचा प्रवेश अधिक सुलभ, सन्माननीय आणि समान करणारी क्रांतिकारी योजना आहे. सरकारकडून मिळणारे शैक्षणिक साहित्य हा केवळ वस्तूंचा संच नाही, तर तो एका विद्यार्थ्याच्या भविष्यातल्या संधींचा दरवाजा उघडणारा पूल आहे.Mofat Ganvesh Yojana 2025-26


🔚 संदर्भ:

ग्रामपंचायत घरकुल योजना यादी: ऑनलाईन यादी कशी पहावी

Comments

No comments yet. Why don’t you start the discussion?

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *