Mission Amrit Sarovar-2025/पाणी हा जीवनाचा मूलभूत घटक आहे. शेती, पशुपालन आणि दैनंदिन जीवनासाठी पुरेशा पाण्याचा साठा असणे अत्यावश्यक आहे. महाराष्ट्र सरकारने या गरजेला ओळखून ‘मिशन अमृत सरोवर’ योजना सुरू केली आहे. रोजगार हमी योजनेअंतर्गत राबविण्यात येणाऱ्या या उपक्रमाचा उद्देश जलसंधारण वाढवणे आणि पाण्याच्या शाश्वत उपलब्धतेसाठी प्रभावी उपाययोजना करणे हा आहे.
Mission Amrit Sarovar-2025
Table of Contents
मिशन अमृत सरोवर म्हणजे काय? Mission Amrit Sarovar-2025
ही योजना ग्रामस्तरावर जलसंधारण करण्यासाठी एक प्रभावी संकल्पना आहे. प्रत्येक ग्रामपंचायतीमध्ये किमान १ एकर क्षेत्रावर १०,००० चौरस मीटर पाणी साठवण्याची क्षमता असलेले जलाशय (सरोवर) निर्माण करण्याचे उद्दिष्ट या योजनेत आहे.Mission Amrit Sarovar-2025
या योजनेच्या प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि उद्दिष्टे:
1. जलसंधारण: पावसाचे पाणी योग्य प्रकारे साठवून भूजल पातळी वाढवणे.
2. शेतीला मदत: शेतकऱ्यांना सिंचनासाठी पर्यायी जलस्रोत उपलब्ध करणे.
3. पर्यावरण संवर्धन: जलस्रोत निर्माण करून स्थानिक परिसंस्था टिकवणे.
4. निसर्ग पर्यटनाला चालना: या जलाशयांमुळे पर्यटन वाढून स्थानिक लोकांना रोजगार मिळण्यास मदत होईल.
5. वाढता दुष्काळाचा सामना: पाणीटंचाई असलेल्या भागांमध्ये कायमस्वरूपी जलसाठा निर्माण करणे.
Mission Amrit Sarovar-2025 या योजनेचे फायदे:
• सरोवराच्या परिसरात जैवविविधता वाढेल.
• भूगर्भातील पाण्याची पातळी वाढेल.
• गावांना कायमस्वरूपी पाणीपुरवठा उपलब्ध होईल.
• पर्यावरणपूरक उपाययोजना म्हणून जलसंधारणाचे हे उत्तम उदाहरण ठरेल.
• ग्रामीण भागातील रोजगार निर्मितीला चालना मिळेल.
सरोवर निर्मितीच्या प्रक्रियेत कोणकोणत्या योजना वापरल्या जातील?
• महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (MGNREGS)
• प्रधानमंत्री कृषि सिंचन योजना (PMKSY-WDC)
• हरित क्रांती कार्यक्रम (PMKSY-HKKP)
• राज्य आणि केंद्र शासनाच्या विविध योजना
सरोवरासाठी निधी व्यवस्थापन
ही योजना रोजगार हमी योजनेशी संलग्न असल्याने मजूर वर्गाला रोजगाराच्या संधी मिळतील. त्याचबरोबर केंद्र आणि राज्य शासनाच्या विविध योजनांमधून या प्रकल्पासाठी आवश्यक निधी पुरवला जातो.Mission Amrit Sarovar-2025
Mission Amrit Sarovar-2025 या प्रकल्पासाठी लागणारे तांत्रिक निकष:
1. योग्य जागेची निवड: पाण्याचा निचरा कमी असलेल्या आणि भूगर्भजल पुनर्भरण होऊ शकणाऱ्या जागांचा विचार केला जातो.
2. सरोवराचा आकार आणि खोली: किमान १०,००० चौ.मी. क्षमतेचे सरोवर असणे आवश्यक.
3. माती परीक्षण: जमिनीचा प्रकार आणि पाण्याची धारणक्षमता तपासली जाते.
4. सिंचनासाठी पूरक व्यवस्था: आवश्यक असल्यास शेततळे, कालवे आणि इतर जलस्रोत जोडले जातात.
सरोवराचे भविष्यातील उपयोग:
• जलसंधारणामुळे शेतकऱ्यांना वर्षभर सिंचनासाठी पाणी मिळेल.
• भूगर्भातील पाण्याची पातळी टिकून राहील.
• गावातील पाणीटंचाई टाळण्यासाठी हे जलस्रोत उपयुक्त ठरतील.
• मत्स्यपालन आणि पर्यटन यांसाठीही याचा वापर केला जाऊ शकतो.
पर्यावरणीय लाभ:
• जैवविविधता वाढीस मदत होते.
• परिसरातील हवामान नियंत्रणात राहते.
• झाडे आणि वनस्पतींसाठी आवश्यक ओलावा टिकून राहतो.
मिशन अमृत सरोवरसाठी अर्ज कसा करावा?
1. ग्रामपंचायत किंवा तहसील कार्यालयाशी संपर्क साधा.
2. महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजनेच्या (MGNREGS) अधिकृत वेबसाइटवर अर्ज करा.
3. PMKSY आणि इतर संबंधित योजनांच्या पोर्टलवर माहिती मिळवा.
मिशन अमृत सरोवर ही महाराष्ट्रातील ग्रामीण भागात जलसंधारण आणि पर्यावरण संरक्षणासाठी महत्त्वाची योजना आहे. पाणीटंचाईची समस्या दूर करून शेती, पशुपालन आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना देणारी ही योजना भविष्यातील जलसुरक्षेसाठी प्रभावी ठरू शकते.Mission Amrit Sarovar-2025
